از هنگام ورود اسپرانتو به ایران نزدیک به صد سال می‌گذرد.
در این مدت کتاب‌های گوناگونی برای آموزش یا معرفی این زبان بین‌المللی به فارسی یا اسپرانتو در ایران منتشر گردیده‌اند و یا در لابه‌لای پاره‌ای از کتاب‌ها به موضوع اسپرانتو پرداخته‌شده است.
نیز در مجلات ایران مقالات فراوانی به موضوع اسپرانتو پرداخته‌اند.
اما متأسفانه این منابع نوشتاری به‌صورت پراکنده و دور از دسترس اسپرانتو دانان قرار دارد.
لذا از آنجا که جمع‌آوری این منابع، در تدوین و درک تاریخ اسپرانتوی ایران نقش مؤثر و به سزایی دارد، نگارنده از بیش از ده سال قبل درصدد جمع‌آوری و تدوین این منابع زیر عنوان ” کتابشناسی اسپرانتو ” بوده است.
امید که نگارنده نتایج این کاوش‌ها را به‌زودی بتواند منتشر نماید.
منابع و کتابشناسی اسپرانتوی ایران را می‌توان در چند شاخه و زیرمجموعه طبقه‌بندی نمود.
۱- کتاب‌های اسپرانتو: شامل کتاب‌هایی که از هنگام ورود اسپرانتو به ایران به فارسی یا اسپرانتو و عمدتاً در قالب کتاب‌های خودآموز در ایران منتشر گردیده‌اند.
۲- کتاب‌های اسپرانتو شمول: این مجموعه شامل کتاب‌هایی است که تمام مطالب و صفحات آن به یا درباره‌ی اسپرانتو نیست اما در لا به لای کتاب به موضوع اسپرانتو اشاره و پرداخته‌شده است.
۳- مقالات اسپرانتو: تاکنون صدها مقاله در نشریات گوناگون ایران به فارسی یا دیگر زبان‌ها منتشر گردیده‌اند و یا در مجلات فارسی یا ایرانی، به اسپرانتو در قالب خبر و گزارش پرداخته‌شده است.
مجموعه‌ی سوم از کتابشناسی اسپرانتو، این منابع و مقالات را فهرست نموده است.
۴- مقالات و کتاب‌های ترجمه‌شده به فارسی: از همان ابتدای ورود اسپرانتو به ایران، اسپرانتودانان ایرانی برای کاربردی نمودن این زبان، اقدام به ترجمه‌ی کتاب‌ها و مقالات اسپرانتو زبان و انتشار آن در قالب کتاب و یا مقاله در مطبوعات نمودند.چهارمین مجموعه از کتابشناسی اسپرانتو این تلاش‌ها را به فهرست کشیده است.
۵-مقالات و کتاب‌های ترجمه شده به اسپرانتو یا تألیف مستقیم: اسپرانتو دانان ایران‌زمین علاوه بر ترجمه‌ی کتاب‌ها و مقالات اسپرانتو به فارسی، اقدام به ترجمه‌ی متون فارسی به اسپرانتو و یا تألیف مستقیم به زبان بین المللی اسپرانتو نمودند. این آثار در مطبوعات بین‌المللی اسپرانتو منتشر گردیده‌اند.
بنابراین مجموعه‌ی پنجم کتابشناسی اسپرانتو فهرست مقالات و نوشتارهایی را شامل می‌گردد که به قلم توانای اسپرانتو دانان ایرانی در مطبوعات اسپرانتو و به زبان اسپرانتو نشر گردیده‌اند.
۶- دیداری – شنیداری: در سال‌های اخیر با گسترش رسانه‌های دیداری و شنیداری در قالب رادیو، تلویزیون، پادکست و یا رادیوهای صرفاً اینترنتی، به موضوع اسپرانتو در این رسانه‌ها نیز پرداخته‌شده است و به دیگر بیان اسپرانتو علاوه بر شکل نوشتاری در کتاب‌ها و مجلات به‌صورت دیداری و شنیداری در رادیوها و تلویزیون‌ها هم مجال عرضه یافته است و دیگر واژه‌ی اسپرانتو فقط به شکل نوشتاری و سنتی در کتاب‌ها و مجلات یافت نمی‌گردد بلکه واژه‌ی اسپرانتو در دنیای چندرسانه‌ای به‌صورت صوتی نیز عرض‌اندام نموده است.
مجموعه‌ی ششم از کتابشناسی اسپرانتو نیز شامل فهرست برنامه‌ها و مصاحبه‌های رادیوها، تلویزیون‌ها و پادکست‌ها یی است که به زبان فارسی به اسپرانتو پرداخته‌اند و یا به اسپرانتو درباره‌ی ایران سخن‌پراکنی نموده و با اسپرانتو دانان ایرانی مصاحبه نموده‌اند.
۷- متفرقه: مانند بروشورها، پوسترها، آگهی‌ها و برگه‌های تبلیغاتی و هر مورد دیگری که جزو ۶ مورد بالا نباشد.
گرد آورنده: علی اصغر کوثری – کنگاور